Αυτό το μήνα, προσπαθήσαμε να ενισχύσουμε την ουσιαστική συμμετοχή των νέων ατόμων σε διάφορες διαδικασίες λήψης αποφάσεων που σχετίζονται με σχολικές δραστηριότητες και τη δημιουργική χρήση των δημόσιων χώρων. Βασιζόμενοι στις εμπειρίες μας στην εργασία με νέα άτομα και στην ακαδημαϊκή έρευνα σχετικά με τον συμμετοχικό σχεδιασμό, συνεργαστήκαμε με φορείς που αποτελούν μέρος του δικτύου πολλαπλασιαστών Eurodesk για να διευκολύνουμε τις δραστηριότητες συμμετοχικού σχεδιασμού και να δημιουργήσουμε προτάσεις πολιτικής με βάση τις ιδέες των νέων ατόμων. Στόχος μας ήταν να διερευνήσουμε τρόπους περαιτέρω ενσωμάτωσης τέτοιων μεθόδων στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Οι συμμετοχικές διαδικασίες εμπνεύστηκαν από προτάσεις πολιτικής για τον Συμμετοχικού Αστικού Σχεδιασμό Νέων Ατόμων για την πόλη της Καλαμάτας, που αποτελεί μέρος του ερευνητικού προγράμματος της Αμέρισσας. Μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση στην αναφορά εδώ.
Συμμετοχικός Σχεδιασμός στην Τρίπολη με μαθητές Λυκείου
In Tripoli, we were invited by the director of the 3rd High School, Eleni Tzani, and the Sports and Cultural Lab to facilitate a participatory process involving more than 100 high school students. The purpose of this process was to identify the needs and desired changes that young people wished to bring about within their school community and in relation to the broader community. The results have been shared with the director of the school and are available for anyone interested to get inspired.
Αρχικά, οι μαθητές και μαθήτριες ξεκίνησαν με μια σύντομη δραστηριότητα “σπάσιμου πάγου”, μετά την οποία χωρίστηκαν σε ομάδες και τους ζητήθηκε να απαντήσουν σε τρεις βασικές ερωτήσεις. Αυτές οι ερωτήσεις επικεντρώθηκαν στον τρόπο ενίσχυσης της κοινωνικής συμπερίληψης, προώθησης της οικολογικής βιωσιμότητας και ενσωμάτωσης δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών που υποστηρίζουν υγιέστερους και πιο κοινωνικά ενεργούς τρόπους ζωής τόσο εντός της σχολικής κοινότητας όσο και στις αλληλεπιδράσεις της με την ευρύτερη κοινωνία.
Τέλος, έπρεπε να συνδημιουργήσουν κάτι από τη φαντασία τους χρησιμοποιώντας μόνο φυσικά υλικά που μπορούσαν να βρουν στο δάσος όπου γινόταν η διαδικασία. Τα αποτελέσματα και οι προτάσεις πολιτικής κοινοποιήθηκαν στο σχολείο για να ενθαρρύνουν πρόσθετες συζητήσεις με τους μαθητές και μαθήτριες. Στόχος ήταν να υιοθετήσουν πιο συστηματικά παρόμοιες διαδικασίες, ενισχύοντας τη συνεργασία με άλλους φορείς, όπως οι οργανισμοί νεολαίας και οι πολιτιστικές οργανώσεις εντός της πόλης, καθώς και του δήμου.
Οι ίδιες διαδικασίες συνέβησαν τρεις φορές, με τη συμμετοχή μιας διαφορετικής ομάδας μαθητών και μαθητριών από το σχολείο κάθε φορά. Ήταν ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι τα νέα άτομα ανταποκρίθηκαν διαφορετικά στις δραστηριότητες.
- Η πρώτη ομάδα ήταν μια μικρή ομάδα 20 μαθητών και μαθητριών. Ασχολήθηκαν αμέσως με τις δραστηριότητες και ήταν εύκολο για αυτούς να συνεργαστούν μαζί και με τη συντονίστρια.
- Η δεύτερη ομάδα αποτελούνταν από τρεις υποομάδες (περίπου 50 μαθητές και μαθήτριες συνολικά) που αρχικά είχαν διαφορετικά επίπεδα ενδιαφέροντος και εντάχθηκαν στις δραστηριότητες σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, δημιουργώντας προκλήσεις στον συντονισμό. Ο ενθουσιασμός τους για συμμετοχή δεν ήταν τόσο μεγάλος όσο εκείνος της πρώτης, μικρότερης και πιο δεμένης ομάδας. Ωστόσο, μια κριτική συζήτηση σχετικά με το επίπεδο συμμετοχής τους, η αντιμετώπιση των εμποδίων, των ευκαιριών και της αναγκαιότητας συμμετοχής, τους έκανε τελικά πιο προσεκτικούς, προσεκτικές και δραστήριους, δραστήριες.
- Η τρίτη ομάδα (περίπου 40 μαθητές και μαθήτριες) βίωσε τη διαδικασία αφού είχε ήδη λάβει μέρος σε άλλα αθλήματα και μαθησιακές δραστηριότητες. Ήταν αρκετά κουρασμένά και ο περιορισμένος χρόνος και η γνωστική τους ικανότητα εμπόδισαν την ικανότητά τους να συμμετέχουν ουσιαστικά. Επιπλέον, δεδομένου ότι οι πληροφορίες συγκεντρώνονταν σταδιακά μέσω της συμμετοχής κάθε ομάδας, δεν αισθάνθηκε ευπρόσδεκτη και σχετική για αυτά η συμμετοχή τους.
Αυτές οι παρατηρήσεις υπογραμμίζουν τη σημασία της προσεκτικής εξέτασης κατά τον σχεδιασμό συμμετοχικών διαδικασιών με (νέα) άτομα. Είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε ότι δεν έχουν όλοι και όλες τη διανοητική και σωματική ικανότητα να συμμετέχουν πλήρως και δεν βρίσκουν όλοι και όλες νόημα να συμμετέχουν σε μια διαδικασία που έχει ήδη δημιουργήσει σχετικά προχωρημένα αποτελέσματα.
Συμμετοχικός Σχεδιασμός στην Κοζάνη με νέα άτομα σε πολιτιστική εκδήλωση
Στην Κοζάνη ήμασταν καλεσμένοι της Άρσης Κοζάνης και της νεανικής τους ομάδας S.A.N. team, να υλοποιήσει μια συμμετοχική διαδικασία με στόχο τον εντοπισμό δημιουργικών, πολιτιστικών λύσεων για δημόσιους χώρους. Αυτές οι λύσεις είχαν σκοπό να ευθυγραμμιστούν με τις οικολογικές αρχές, να προωθήσουν την κοινωνική συμπερίληψη για τα περιθωριοποιημένα άτομα και τις κοινότητες και να αναγνωρίσουν στοιχεία που σχετίζονται με τη διάσταση του φύλου. Πάνω από 30 νέα άτομα συμμετείχαν σε αυτή την ανοιχτή πρόσκληση και για δύο ώρες μια δημόσια πλατεία μετατράπηκε σε συμμετοχικό εργαστήριο αστικού σχεδιασμού. Το εργαστήριο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος του πολιτιστικού φεστιβάλ που διοργάνωσε η S.A.N. team της Άρσης Κοζάνης (Χριστίνα Μαρία Μαυροματιδου, Αποστόλης Γκιόνα, Αλεξ Παπαδέλης, Ελενη Βαλάκα, Μαρία Σακαλη, Γωγω Πιστόλα και Ελένη Μαρίνου).
Η συνεδρία ξεκίνησε με ένα BINGO! παιχνίδι, το οποίο είναι ανοιχτά προσβάσιμο για χρήση. Το παιχνίδι επικεντρώθηκε γύρω από το θέμα του δημόσιου χώρου και είχε τους ακόλουθους στόχους: να βοηθήσει τους συμμετέχοντες και συμμετέχουσες να γνωριστούν μεταξύ τους, να τους ενθαρρύνει να μοιραστούν προσωπικές ιστορίες που σχετίζονται με δημόσιους χώρους και να συμμετάσχουν σε κρίσιμες συζητήσεις για έννοιες όπως δημόσιος, ιδιωτικός, κοινοί χώροι, οι διαφορετικές εμπειρίες που έχουν οι άνθρωποι σε δημόσιους χώρους, η συμμετοχή σε δημόσιους χώρους, η έννοια της βιωσιμότητας κ.λπ.
Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας έναν χάρτη της πόλης της Κοζάνης, πρόσθεσαν χρώματα και σύμβολα για να υποδείξουν συλλογικά τους δημόσιους χώρους που είτε τους άρεσαν είτε δεν τους άρεσαν και εντόπισαν περιοχές που αντιλαμβάνονταν ως πιο κλειστές ή πιο ανοιχτές. Τέλος, η διαδικασία πήρε τη μορφή world cafe, όπου ομάδες ατόμων εναλλάσσονταν μεταξύ θεματικών «τραπεζών» που κάλυπταν τα θέματα της οικολογικής βιωσιμότητας, του φύλου και της κοινωνικής συμπερίληψης σε σχέση με δημιουργικές, πολιτιστικές λύσεις για δημόσιους χώρους.
Ένας κύκλος αντανάκλασης που πραγματοποιήθηκε μετά το τελευταίο βήμα της διαδικασίας αποκάλυψε ότι οι συμμετέχοντες και συμμετέχουσες όχι μόνο απόλαυσαν την εμπειρία αλλά και έμαθαν και απέκτησαν νέες προοπτικές για θέματα που δεν είχαν σκεφτεί ποτέ πριν. Εξέφρασαν ότι ένιωσαν ενδυναμωμένοι και ενδυναμωμένες από τη συμμετοχή τους σε μια τέτοια διαδικασία και δήλωσαν την επιθυμία να συμμετάσχουν σε παρόμοιες πρωτοβουλίες ως μέσο κοινωνικοποίησης, πρότασης ιδεών και συνεργασίας με άλλους και άλλες για να πραγματοποιήσουν αυτές τις ιδέες.
Αυτή η εκδήλωση ήταν η πρώτη εμπειρία αυτού του είδους στην πόλη τους, όπου κανείς δεν είχε ζητήσει τη γνώμη τους στο παρελθόν για τους δημόσιους χώρους. Πράγματι, δεν είχαν καν σκεφτεί προηγουμένως τη δυνατότητα δημιουργίας εναλλακτικών χρήσεων για δημόσιους χώρους. Επιπλέον, εξέφρασαν την επιθυμία για περισσότερο χρόνο για να ασχοληθούν με τις δραστηριότητες. Για άλλη μια φορά, τα αποτελέσματα και οι προτάσεις πολιτικής κοινοποιήθηκαν στον Σ.Α.Ν. ομάδα, που χρησιμεύει ως πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την καθοδήγηση της ανάπτυξης των πολιτιστικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων τους στην πόλη.
Μετά το εργαστήριο συμμετοχικού σχεδιασμού για νέα άτομα, μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση και συζήτηση εισήγαγε τη σημασία των δημόσιων και κοινωνικών χώρων για τη δημοκρατία και την κοινωνικο-χωρική δικαιοσύνη. Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τον τρόπο με τον οποίο άτομα και κοινωνικές ομάδες θα μπορούσαν να ανακτήσουν αυτούς τους χώρους μέσω των προσπαθειών από τα κάτω, καθώς και με τη συνεργασία με τοπικούς φορείς και τη συγκέντρωση ευρύτερης κοινοτικής υποστήριξης.
Παρουσίασαν ο Γιώργος Χατζηνάκος από την Πρωτοβουλία της Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου, οι διοργανωτές του SourdStock Kozani DIY Festival Κοζάνης, ο Αποστόλης Βλάχος και ο Μιχάλης Γκίτσας από τον Πολιτιστικό και Περιβαλλοντικό Σύλλογο Αχλαδοχωρίου «Κρουσοβίτης» και ο Θανάσης Παύλου.
Έχετε μια εμπειρία συμμετοχικού σχεδιασμού για νέα άτομα που θα θέλατε να μοιραστείτε; Μη διστάσετε να λάβετε μέρος σε αυτή την έρευνα!
Θέλετε να διοργανώσετε μια εμπειρία παρόμοιου συμμετοχικού σχεδιασμού; Στείλτε στην Αμέρισσα στο giannouli@interaliaproject.com
Photo credits from Kozani: Eleni Valaka and Isaac Karagiannidis
